Θα μπορούσες απλώς να πεις πως η Ηπειρος είναι μια από τις πιο παρθένες και αμόλυντες περιοχές της Ελλάδας, μα κι αυτό ακόμα θα ήταν άδικο, γιατί δεν θα είχες αποκαλύψει παρά μονάχα ένα μικρό μέρος από την τεράστια σημασία της. Θα μπορούσες να σταθείς στο ασύγκριτης ομορφιάς φυσικό περιβάλλον, στις βουνίσιες εικόνες που παραπέμπουν σε «αυθεντική Ελλάδα», με τα δεκάδες παραδοσιακά χωριά που φιγουράρουν ανάμεσα στα πιο γραφικά ολόκληρης της χώρας.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Θα μπορούσες ακόμα να πεις για την τεράστια ιστορική σημασία της περιοχής, για τους αρχαιολογικούς της χώρους και τα ιστορικά μνημεία που σημάδεψαν ολόκληρες εποχές, για τους ήρωες που γεννήθηκαν και έδρασαν στην Ηπειρο και συνέδεσαν το όνομά τους με ιστορικούς αγώνες.
Θα μπορούσες να μιλήσεις για τον λαϊκό πολιτισμό και τα επιτεύγματα των ντόπιων μαστόρων που άφησαν (και αφήνουν) τη σφραγίδα τους φαρδιά-πλατιά στη λαϊκή τέχνη.
Χίλια δυο πράγματα μπορείς να πεις για την Ηπειρο και τους ανθρώπους της, για τα μνημεία και την παράδοσή της. Και όλα θα είναι αληθινά· μα την αληθινή αίσθηση που σου χαρίζει η Ηπειρος θα πρέπει να τη νιώσεις από πρώτο χέρι. Μόνο σαν έρθεις στα Ιωάννινα και περπατήσεις στα παλιά σοκάκια, μόνο σαν διασχίσεις τη λίμνη και φτάσεις στο Νησάκι θα αρχίσεις να παίρνεις μια αληθινή γεύση από τη μεγάλη πρωτεύουσα της Ηπείρου.
Το γεφύρι της Πλάκας είναι από τις πιο εμβληματικές εικόνες της Ηπείρου. Είναι το μεγαλύτερο ηπειρώτικο γεφύρι, χαρακτηριστικό δείγμα της τέχνης των ντόπιων μαστόρων που στόλισαν ολόκληρη την Ηπειρο με κατασκευές απαράμιλλης ομορφιάς.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Το ίδιο και στην Αρτα με το χιλιοτραγουδισμένο γεφύρι της, στα Τζουμέρκα με τα αμόλυντα χωριά, στα παραμυθένια Ζαγοροχώρια , στη μυστηριακή Δωδώνη, στην περήφανη Πίνδο με τους δρυμούς και τους υδροβιότοπους με τα σπάνια οικοσυστήματα, στον Αμβρακικό με τις λιμνοθάλασσές του, στην Πρέβεζα και τη γραφική Πάργα, στα Σύβοτα και το μεγάλο λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Κι ακόμη δεν θα έχεις δει ούτε τα μισά, μια και η Ηπειρος είναι –ευτυχώς!– ανεξάντλητη, και οι δυνατότητες περιήγησης στα θαύματα που κρύβει είναι απεριόριστες!
Ιωάννινα
Η αρχοντική πρωτεύουσα και τα μυστικά της λίμνης
Η συνεχής κίνηση στη λίμνη Παμβώτιδα δημιουργεί στο νερό απίθανους σχηματισμούς στα κύματα.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Είναι μια υπέροχη πολιτεία, με τη «δική» της λίμνη, με το Νησάκι της, με μια ανεξήγητη ικανότητα να δημιουργεί εικόνες ασυνήθιστης ομορφιάς που εντυπώνονται ανεξίτηλα στη μνήμη του επισκέπτη. Παρόν, παρελθόν και μέλλον συναντούν στα Γιάννενα το ένα το άλλο και μαζί δημιουργούν μια από τις ωραιότερες πόλεις της Ελλάδας.
Η παραλίμνια διαδρομή στη Διονυσίου Φιλοσόφου είναι από τις εμπειρίες που δεν πρέπει να χάσεις, μια βόλτα με τα γέρικα πλατάνια και τη λίμνη Παμβώτιδα από τη μια και το Κάστρο από την άλλη. Αν είσαι μάλιστα τυχερός, μπορεί να πετύχεις τη λίμνη να σκεπάζεται από εκείνο το μυστηριακό πέπλο ομίχλης που συχνά δημιουργείται, μια εικόνα απερίγραπτης αίσθησης. Το Κάστρο που απλώνεται στη δεξιά πλευρά είναι μια σωστή «χρονομηχανή», μια υπέροχη καστροπολιτεία με τις επιβλητικές πύλες της και τα λιθόστρωτα σοκάκια της που σε γυρνούν πίσω στον χρόνο αλλά και τα μνημεία της, όπως η ακρόπολη του Ιτς Καλέ, το Φετιχέ τζαμί και το τζαμί του Ασλάν πασά, του Σουφαρί Σεράι αλλά και μουσεία όπως το Βυζαντινό, την Πινακοθήκη και το Δημοτικό-Εθνογραφικό.
Αποψη του κάστρου των Ιωαννίνων.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Στη συνέχεια, επιβάλλεται μια βόλτα στην οδό Αβέρωφ με τα καταστήματα των περίφημων γιαννιώτικων ασημικών. Εργαστήρια που δουλεύουν ακόμη το ασήμι θα βρεις και στους δρόμους γύρω από την οδό Ανεξαρτησίας.
Το νησάκι της Παμβώτιδας
Είναι ένα από τα μόλις δύο κατοικημένα νησιά σε λίμνη στην Ελλάδα. Το Νησάκι, της λίμνης Παμβώτιδας, αποτελεί έναν σταθμό που δεν πρέπει να παραλείψεις στο ταξίδι σου στα Γιάννενα και την Ηπειρο. Για να το επισκεφτείς θα πάρεις το καραβάκι από τον Μόλο που χρειάζεται μόλις 10' για να σε περάσει απέναντι. Περίπου 150 είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού, που ασχολούνται με τον τουρισμό και την αλιεία. Η λίμνη είναι πλούσια σε ψάρι και οι γραφικές ταβερνούλες θα σου προσφέρουν πέστροφα, χέλι αλλά και (όπως θα έχεις ακούσει) βατραχοπόδαρα!
Στο Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Βρέλλη.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Η Παμβώτιδα είναι συνδεδεμένη με τον θρύλο της κυρα-Φροσύνης που πνίγηκε στα νερά της κατ' εντολή του Αλή Πασά· στο Νησάκι λοιπόν θα δεις και ένα μουσείο αφιερωμένο στον περίφημο πασά των Ιωαννίνων, όμως στο Νησί θα συναντήσεις και έξι μοναστήρια, με πιο γνωστά τις μονές Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του Προδρόμου, του Προφήτη Ηλία και του Αγίου Παντελεήμονα, που φιλοξενεί και το μουσείο του Αλή Πασά.
Φυσικό μεγαλείο
Η Κόνιτσα αναδεικνύεται σε ανερχόμενο προορισμό.
Φωτογραφία: Γιώργος Πατρουδάκης
Μόλις 5 χλμ. μακριά από το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων, το Σπήλαιο Περάματος είναι δικαίως ένα από τα πιο φημισμένα στη χώρα. Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1940, στη συνέχεια εξερευνήθηκε και χαρτογραφήθηκε και σήμερα συγκεντρώνει το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τη φυσική του ομορφιά αλλά και τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν εδώ. Η επίσκεψη στο ασβεστολιθικό σπηλαιακό συγκρότημα περιλαμβάνει ξενάγηση σε μια συνολική έκταση 1.100 μ. ανάμεσα σε εντυπωσιακούς σταλακτιτικούς σχηματισμούς που γεμίζουν τις 19 συνολικά αίθουσες και θαλάμους του σπηλαίου. Αξίζει να θυμάσαι πως το σπήλαιο Περάματος θεωρείται ακόμη «ζωντανό», δεν έχει παύσει δηλαδή να εξελίσσεται και νέοι σχηματισμοί δημιουργούνται αργά αργά συνεχίζοντας μια διαδικασία εκατομμυρίων ετών.
Πληροφορίες: 09:00-17:00 καθημερινά, είσοδος 7€, 26510 81521,http://spilaio-perama.gr
Info
ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΕΡΙΝΩΝ ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ
Το περίτεχνο Καλογερικό γεφύρι ή «κάμπια» στους κήπους Ζαγορίου.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Το έργο μιας ζωής μα και μιας ολόκληρης χώρας αποτυπώνεται στο Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας Παύλου Βρέλλη, στο Μπιζάνι Ιωαννίνων. Θα δεις ηρωικές μορφές και παραστάσεις από κορυφαίες στιγμές της ελληνικής ιστορίας, όλα καμωμένα από κερί και διά χειρός Παύλου Βρέλλη (είσοδος 5€, 26510 92128, www.vrellis.gr).
Η ΜΟΝΗ ΚΗΠΙΝΑΣ
Είναι ένα εντυπωσιακό μοναστήρι «σμιλεμένο» σε μια βραχώδη πλαγιά, έτσι που από μακριά σχεδόν δεν ξεχωρίζει. Για να ανέβεις θα ακολουθήσεις το μονοπάτι που είναι σκαλισμένο στον βράχο και έπειτα θα περάσεις την ξύλινη κρεμαστή γέφυρα. Χτίστηκε στα 1212 στο όνομα της Κοίμησης της Θεοτόκου και βρίσκεται πολύ κοντά στο χωριό Καλαρρύτες.
Βράχια και κρυστάλλινα νερά στο φαράγγι Βικάκι, στην καρδιά του Ζαγορίου.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
ΚΟΝΙΤΣΑ ΚΑΙ ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ
Στο βορειότερο τμήμα του Νομού Ιωαννίνων, η Κόνιτσα αποτελεί έναν ολοένα ανερχόμενο προορισμό για τους φίλους της ορειβασίας και του καγιάκ στον Αώο. Παράλληλα, αξίζει να επισκεφτείς και τα περίφημα Μαστοροχώρια, μια συστάδα χωριών φημισμένα για τους τεχνίτες τους, όπως η Πυρσόγιαννη, η Αγία Παρασκευή και η Δροσοπηγή.
Τα πέτρινα στολίδια της Ηπείρου
Η πέτρινη σκάλα στο Βραδέτο ένωνε το χωριό με το Καπέσοβο.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Αν οι Κινέζοι είχαν έρθει στα Ζαγοροχώρια θα άλλαζαν αμέσως την παροιμία τους: «Μια εικόνα αξίζει δέκα χιλιάδες λέξεις». Είναι τέτοια η ομορφιά του τοπίου σ' αυτά τα περίφημα ηπειρώτικα χωριά που οι λέξεις υστερούν σε αξία και τον λόγο έχει η εικόνα και η αίσθηση που αποκομίζεις και που δεν αποτυπώνεται με λόγια. Συνολικά 46 οικισμοί συμπεριλαμβάνονται στα Ζαγοροχώρια, το ένα πιο ιδιαίτερο από το άλλο, σε μια έκταση που ξεκινά βόρεια της πόλης των Ιωαννίνων και φτάνει περίπου μέχρι τον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου.
Βασικά χαρακτηριστικά στο Ζαγόρι είναι η παραδοσιακή αρχιτεκτονική, με πέτρα και ξύλο να κυριαρχούν (τα τελευταία χρόνια μάλιστα και με νόμο, μια και πολλά χωριά είναι χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί οικισμοί), η φιλοξενία των ντόπιων, η καλή τοπική κουζίνα με τις χειροποίητες πίτες και βέβαια η σπάνια φυσική ομορφιά του τοπίου. Από τα πιο γνωστά Ζαγοροχώρια είναι το Πάπιγκο και το Μονοδένδρι, όλα ανεξαιρέτως ωστόσο είναι εξίσου όμορφα και γραφικά.
Πανοραμική άποψη της Αρτας, με την πόλη να απλώνεται στις όχθες του ποταμού Αραχθου.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Οταν βρεθείς εδώ, επιβάλλεται να έρθεις στον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου, μια από τις παρθένες περιοχές στην Ελλάδα. Εκτείνεται στο ΒΔ άκρο της οροσειράς της Πίνδου, σε μια σειρά από πανύψηλες κορυφές (με ψηλότερη την Γκαμήλα στα 2.497 μ.), με βορειότερο άκρο του τη χαράδρα του Αώου ποταμού και νοτιότερο το φαράγγι του Βίκου, το βαθύτερο του κόσμου με βάθος που σε σημεία ξεπερνάει το ένα χιλιόμετρο. Το φαράγγι διατρέχει ο ποταμός Βοϊδομάτης, ο διαυγέστερος ποταμός στην Ελλάδα.
Το χωριό των ευεργετών
Ο ναός της Παρηγορήτισσας, με τους κίονες επί κιόνων και το περίφημο ψηφιδωτό του Παντοκράτορα.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Μια πανέμορφη κωμόπολη, ένας ακμαίος οικισμός με συγκλονιστική ιστορία, παράδοση και κληρονομιά, και το μεγαλύτερο βλαχοχώρι στην Ελλάδα. Αυτό είναι το γραφικό Μέτσοβο, πατρίδα μεγάλων ευεργετών της χώρας, που φρόντισαν να στολίσουν και το δικό τους χωριό με χίλια δυο καλά. Με μια βόλτα στις γειτονιές του Μετσόβου θα γνωρίσεις την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική, θα δεις εκπληκτικά αρχοντόσπιτα –όπως το αρχοντικό Τοσίτσα– θα επισκεφτείς την Πινακοθήκη Αβέρωφ, τη διάσημη πλατεία του χωριού, θα σεργιανίσεις στον Αβερώφειο Κήπο ενώ ασφαλώς δεν θα παραλείψεις να γευτείς και τα περίφημα μετσοβίτικα τυριά στον... τόπο παρασκευής τους.
Λίγο έξω από τον οικισμό βρίσκεται η τεχνητή λίμνη των πηγών του Αώου (δημιουργήθηκε το 1987), μια έκταση 12 τετρ. χλμ. με μικρές νησίδες γεμάτες ρόμπολα και μαυρόπευκα, που αποτελεί σημαντικό βιότοπο. Κοντά στη λίμνη βρίσκεται και η Μονή Βουτσάς, του 7ου αι.
Στη Σκουληκαριά και το οροπέδιο Γάβρογο. Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Στο Μέτσοβο λειτουργούν και τρία χιονοδρομικά κέντρα, στις Πολιτσές, το Καρακόλι και τον Ζυγό, με οκτώ συνολικά πίστες (26560 42772,www.metsovo-ski.gr).
ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΜΑΝΤΕΙΟ
Είναι ένας από τους σπουδαιότερους λατρευτικούς χώρους της αρχαιότητας και συνάμα το αρχαιότερο μαντείου του ελληνικού κόσμου. Το ιερό της Δωδώνης έχει συνδεθεί με τη λατρεία του Δία και της Διώνης, αλλά και με άπειρους ακόμα θρύλους. Ενας από αυτούς θέλει δύο περιστέρια να πετούν από τη Θήβα της Αιγύπτου: το πρώτο έφτασε στη Λιβύη και το δεύτερο στη Δωδώνη όπου ο θεός θέλησε να φτιάξει το μαντείο του, γύρω από την ιερή βελανιδιά, τη «φηγό». Το θρόισμα των φύλλων της έδινε στους ιερείς του Δία τις πληροφορίες που χρειάζονταν κι εκείνοι τις μετουσίωναν στους χρησμούς που έδιναν στους πιστούς που συνέρρεαν στο ιερό για να συμβουλευτούν τον Δία. Το ιερό της Δωδώνης βρίσκεται περίπου 20 χλμ. ΝΔ των Ιωαννίνων. Σήμερα, στον αρχαιολογικό χώρο θα δεις και το αρχαίο θέατρο του 3ου π.Χ. αι, αρκετά καλά διατηρημένο αν και γνώρισε πολλές καταστροφές μέσα στους αιώνες.
Το απόλυτο σύμβολο της Αρτας, το περίφημο Γεφύρι της.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην πόλη των Ιωαννίνων εξαιρετική επιλογή είναι το πολυτελές και 5* «Ηotel Du Lac & Congress Center» (26510 59100, www.hoteldulac.gr). Επίσης, το υπέροχο «Εpirus Ρalace» (26510 93555, www.epiruspalace.gr) και το ανακαινισμένο «Grand Serai» (26510 90550, www.mitsishotels.com). Στο Μέτσοβο στο all-time classic «Κατώγι Αβέρωφ» (26560 42505,41684,www.katogihotel.gr), που ξεκίνησε ως οινοποιείο. Ανοιχτά όλο τον χρόνο είναι και το πολυτελές και καλαίσθητο «Egnatia Hotel» (26560 41900,www.hotel-egnatia.gr). Στο Μικρό Πάπιγκο μπορείς να επιλέξεις το «Μικρό Πάπιγκο 1700» (26530 41179, www.mikropapigo.gr) και στους Καλαρρύτες τον ξενώνα «Ναπολέοντα Ζάγκλη» (26590 61518,www.xenonasnapoleon.com).
Νερό από τα σπλάχνα των Τζουμέρκων, στις βρύσες των Μελισσουργών.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
ΦΑΓΗΤΟ
Μέσα στα Γιάννενα στο τσιπουράδικο «Οινοπνεύματα» (26510 46044) με την παραδοσιακή κουζίνα, στο νεανικό cafe-bar εστιατόριο «Ευ Κουζήν» (26510 34735) και στον «Ομιλο» (26510 77924) με θέα στη λίμνη. Στο Μέτσοβο στο «Κουτούκι του Νικόλα» (26560 41732) με τοπικές σπεσιαλιτέ, στο Πάπιγκο στη δημοφιλή «Αστράκα» (26530 42034) με τις σπιτικές γεύσεις, στο Συρράκο στον «Σταυραετό» (26510 53296, λειτουργεί και ξενώνας) και στους Καλαρρύτες στην «Ακάνθο» (26590 61518).
ΑΡΤΑ
Διαχρονική αίγλη
Οι Μελισσουργοί στις πλαγιές των Τζουμέρκων.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Μια πόλη δραστήρια, με κίνηση και ζωή. Αυτή είναι η Αρτα, η αρχαία Αμβρακία, η πρωτεύουσα του πάλαι ποτέ Δεσποτάτου της Ηπείρου και σήμερα του σύγχρονου νομού. Σίγουρα αυτό που γνωρίζεις από μικρό παιδί για την Αρτα ειναι το πολυθρύλητο γεφύρι, ωστόσο στην Αρτα έχει ακόμα πολλά και διάφορα να δεις. Πρώτα απ' όλα το Κάστρο, ο ακοίμητος φρουρός της πόλης, χτισμένο τον 13ο αι. από τους Κομνηνούς, για την προστασία του Δεσποτάτου. Οκτακόσια χρόνια αργότερα στέκει αρκετά καλοδιατηρημένο. Μπροστά στο Κάστρο απλώνεται η συνοικία των Ταμπακιάδων, με χαμηλά σπίτια και περιποιημένες, μοσχοβολιστές αυλές που «αγγίζουν» στα βυζαντινά τείχη.
Το ρολόι της πόλης είναι ακόμη ένα σήμα-κατατεθέν της Αρτας, ένας οθωμανικός πύργος του 17ου αι. ενώ για υπέροχη θέα θα ανέβεις στον πευκόφυτο λόφο της Περάνθης, μια πολύ όμορφη περιοχή με «πιάτο» τον Αραχθο.
Καταρράκτες στα Θεοδώριανα.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Μέσα στην πόλη θα σεργιανίσεις στους πεζόδρομους της Σκουφά, Μάτσου, Αγίου Κωνσταντίνου, Παντοκράτορος και στις κεντρικές πλατείες Εθνικής Αντιστάσεως και Κιλκίς που συγκεντρώνουν την περισσότερη κίνηση στην πόλη. Τέλος, αξίζει μια επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρτας, με πλούσια ευρήματα της αρχαίας Αμβρακίας και της ευρύτερης περιοχής (26810 71700).
Ολημερίς το έχτιζαν…
Μια από τις πιο διαδεδομένες λαϊκές παραδόσεις της χώρας μας παίρνει υπόσταση στην Αρτα. Το Γεφύρι της Αρτας μπορεί να μην είναι το πιο μεγάλο, το πιο παλιό, το πιο τεχνικά δύσκολο έργο που έγινε ποτέ, είναι όμως το διασημότερο. Ποιος δεν έχει ακούσει για τον θρύλο του γεφυριού που δεν έλεγε να στεριώσει, που «απαιτούσε» ανθρώπινη θυσία για να ολοκληρωθεί και που τελικά την «κέρδισε», χάρη στη αυτοθυσία της γυναίκας του Πρωτομάστορα;
Αποψη της πολυσύχναστης προκυμαίας της Πρέβεζας.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Το λιθόκτιστο γεφύρι στέκει ακόμα πάνω από τον ποταμό Αραχθο, στην είσοδο της πόλης. Εχει μήκος 145 μέτρα, διαθέτει 4 καμάρες και η κατασκευή του ολοκληρώθηκε στις αρχές του 17ου αι. και έκτοτε αποτελεί σύμβολο της Αρτας. Απέναντι από το γεφύρι θα δεις το Λαογραφικό Μουσείο Αρτας, που στεγάζεται στο παλιό οθωμανικό τελωνείο, ενώ επίσης απέναντι στέκει ο γνωστός Πλάτανος του Αλή, ένα αιωνόβιο δέντρο όπου λέγεται πως στη σκιά του καθόταν ο τρομερός πασάς χαζεύοντας το «θέαμα» των… κρεμασμένων εχθρών του.
Επί λίμνης παράδεισος
Είναι νησί μα και δεν είναι. Στην Κορωνησία μπορείς βέβαια να πας και με το αυτοκίνητο (απέχει 25 χλμ. από την Αρτα), ωστόσο βρίσκεται κυριολεκτικά μέσα στον Αμβρακικό κόλπο, οπότε... είναι νησί! Και μάλιστα με τα όλα του! Οι περισσότεροι από τους περίπου 350 κατοίκους της Κορωνησίας ασχολούνται με την αλιεία, όπως είναι πολύ φυσικό, κάτι που σημαίνει πως οι ψαροταβέρνες του νησιού (και είναι αρκετές!) είναι συνεχώς «ενημερωμένες» με ό,τι καλύτερο κυκλοφορεί.
Το θέατρο της αρχαίας Νικόπολης.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Στην Κορωνησία αξίζει να κάνεις βόλτες γύρω από τις αμμονησίδες, με ποδήλατο ή πεζή, να δεις τον παλιό βυζαντινό ναό της Παναγίας (του 7ου ή κατά άλλους ερευνητές του10ου αι.) με τον όμορφο τρούλο. Και βέβαια αξίζει να έρθεις και το καλοκαίρι, και ιδιαίτερα τον Αύγουστο, για να παρευρεθείς στο πανηγύρι της Παναγίας και βέβαια στη Γιορτή της Σαρδέλας.
Βυζαντινό παρελθόν
Ηλιοβασίλεμα στον Παντοκράτορα, λίγο έξω από την Πρέβεζα.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Τα βυζαντινά μνημεία αφθονούν στην Αρτα και όλα αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής. Ξεχωρίζει βέβαια η Παναγία η Παρηγορήτισσα, δίπλα ακριβώς στην πολυσύχναστη πλατεία Σκουφά, χάρη στις πελώριους κίονες που στηρίζουν τον τρούλο του Παντοκράτορα. Η ίδια η απεικόνιση στον τρούλο, μάλιστα, είναι ένα περίτεχνο ψηφιδωτό, κάτι εξαιρετικά σπάνιο στις ελληνορθόδοξες εκκλησίες. Ο πιο παλιός βυζαντινός ναός της Αρτας είναι ο Αγιος Βασίλειος, με την εντυπωσιακή κεραμοπλαστική διακόσμηση ενώ σπουδαίας σημασίας είναι και η εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας. Οταν μάλιστα ήταν μοναστήρι είχε φιλοξενήσει και την ίδια την βασίλισσα του Δεσποτάτου (αργότερα τάφηκε και εκεί), κάτι που δικαιολογεί τον πλούσιο διάκοσμο.
Γενέτειρα ηρώων
Η Πάργα όπως φαίνεται από ξωκλήσι της Αγίας Ελένης
Φωτογραφία: Στέλιος Κρητικάκης
Στη Σκουληκαριά (45 χλμ. από την Αρτα) οι ντόπιοι δεν περηφανεύονται για μνημεία ή εντυπωσιακά αξιοθέατα, μα για κάτι ακόμη σπουδαιότερο: για ένα τέκνο του τόπου της που έμελλε να γίνει τέκνο ολόκληρης της Ελλάδας. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης γεννήθηκε το 1782 στη Σκουληκαριά (κατά την πιθανότερη εκδοχή) όταν η καλόγρια μητέρα του Ζωή Ντιμισκή ζούσε στη Μονή της Κοιμήσεως, γεμίζοντας σήμερα με περηφάνια τους ντόπιους. Σήμερα φυλάσσονται εδώ τα οστά του σε ένα σεντούκι στην πλατεία του χωριού, δίπλα στην προτομή του ήρωα. Για να ανοίξει μάλιστα το σεντούκι θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν τρία κλειδιά, που φυλάσσονται από τρεις διαφορετικούς ανθρώπους!
Τα μυστηριώδη Τζουμέρκα και η νέα λίμνη
Το πελώριο μνημείο της θυσίας των γυναικών στο Ζάλογγο.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Αν το όνομα «Τζουμέρκα» σού φέρνει αυθόρμητα στον νου εικόνες άσπιλης φυσικής ομορφιάς και παραδοσιακά χωριά «κρεμασμένα» στις πλαγιές των βουνών και σφιχταγκαλιασμένα από πράσινο και τρεχούμενα νερά, τότε έχεις δίκιο 100%. Τα Αθαμανικά Ορη -όπως είναι το επίσημο όνομα της οροσειράς που γνωρίζουμε ως «Τζουμέρκα»- είναι τμήμα της γηραιάς Πίνδου: το βορειότερο κομμάτι τους ανήκει στον Νομό Ιωαννίνων και περιλαμβάνει πανέμορφα χωριά, όπως τα πολύ γνωστά Συρράκο, Καλαρρύτες και Πράμαντα, ενώ τα λεγόμενα κεντρικά και νότια Τζουμέρκα ανήκουν στην Αρτα.
Ξεκινώντας λοιπόν από την πρωτεύουσα του νομού και με κατεύθυνση προς το χωριό Αγναντα, θα ανέβεις προς τα Αθαμανικά Ορη και έπειτα από μια διαδρομή περίπου 63 χλμ. από την Αρτα θα φτάσεις στο Βουργαρέλι, από τα μεγαλύτερα τζουμερκοχώρια. Γύρω στα 6 χλμ. ανατολικά βρίσκεται το Αθαμάνιο και περίπου 12 χλμ. στα δυτικά η Κυψέλη. Χωριό ανερχόμενο τουριστικά θεωρείται ο Καταρράκτης, με τους εντυπωσιακούς καταρράκτες του (το καλοκαίρι στερεύουν), τα Αγναντα αποτελούν μια σταθερή αξία για τους επισκέπτες της περιοχής, ενώ οι Μελισσουργοί σηματοδοτούν τα ορεινά των αρτινών τζουμερκοχωρίων (73 χλμ. από την Αρτα). Τέλος, συνεχίζοντας προς τα δυτικά, θα έρθεις σε ένα από τα πιο συγκλονιστικά αθαμανικά χωριά, τα Θεοδώριανα, με τη θέα στο βουνό που κόβει την ανάσα.
Τα δέντρα «αγγίζουν» τη θάλασσα στην παραλία Ζέρη, στα Σύβοτα.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Τεχνητή λίμνη Πουρναρίου
Μια τεχνητή λίμνη κι ένα παλιό, βυθισμένο χωριό που αποκαλύπτεται κάθε φορά που χαμηλώνουν τα νερά φέρνοντας πίσω μνήμες άλλων εποχών. Είναι η τεχνητή λίμνη Πουρναρίου που δημιουργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '80 ως αποτέλεσμα των υδροηλεκτρικών και αρδευτικών έργων στην περιοχή, με χαρακτηριστικότερο όλων την κατασκευή του φράγματος Πουρναρίου. Το φράγμα μάλιστα που χτίστηκε για να συγκρατεί τα νερά του ποταμού Αραχθου είναι από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα, με μέγιστο μήκος 580 μ. και ύψος 107 μ.
Ο ποταμός Αχέροντας προσφέρεται για ποικίλες δραστηριότητες.
Φωτογραφία: Στέλιος Κρητικάκης
Οταν φτιάχτηκε λοιπόν το φράγμα, ήταν μοιραίο να χαθεί κάτω από τα νερά ο παρακείμενος οικισμός της Κάτω Κλημεντίνης, χωριό εγκαταλελειμμένο ήδη από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. Το ενδιαφέρον είναι πως κάθε φορά που αποσύρονται τα νερά της λίμνης αποκαλύπτονται παλιά κτίρια που ξεπροβάλλουν μέσα από το νερό σαν επισκέπτες από το παρελθόν. Το πιο χαρακτηριστικό είναι το παλιό δημοτικό σχολείο, το μεγαλύτερο από τα κτίρια αυτά.
Τα ηπειρώτικα γεφύρια
Πετρόκτιστα πηγάδια στο Σούλι, μια περιοχή που συνδέθηκε όσο λίγες με τον αγώνα μέχρι αυτοθυσίας ενάντια στον Οθωμανό κατακτητή.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Το τραχύ ηπειρώτικο ανάγλυφο στάθηκε μεγάλη πρόκληση για τους ντόπιους τεχνίτες, τους ανάγκασε να βάλουν όλη τους τη μαστοριά για να δαμάσουν τη γη και να βελτιώσουν την επικοινωνία ανάμεσα στα χωριά της Ηπείρου. Εχτισαν λοιπόν έτσι έναν σωρό περίφημα γεφύρια που θα συναντήσεις διάσπαρτα σε ολόκληρη την Ηπειρο, αληθινά κομψοτεχνήματα, αρκετά μάλιστα απ' αυτά είναι και φορτισμένα με ιδιαίτερους θρύλους που συνοδεύουν την κατασκευή και τη λειτουργία τους. Ενα από αυτά είναι το φημισμένο γεφύρι της Πλάκας, στον ποταμό Αραχθο, πολύ κοντά στην πόλη της Αρτας. Είναι το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, με τόξο ανοίγματος 40 μέτρων, συνολικό μήκος 61 μ. και μέγιστο ύψος 21 μέτρα, ενώ το πλάτος στην κορυφή του φτάνει τα 3,20 μ..
Το γεφύρι χτίστηκε το 1866 από τον πρωτομάστορα Κωνσταντίνο Μπέκα, ο θρύλος μάλιστα λέει πως για τη θεμελίωσή του χρειάστηκε να «στεριώσουν άνθρωπο», όπως και στο αντίστοιχο γεφύρι της Αρτας.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Λίγο έξω από την πόλη της Αρτας μπορείς να μείνεις στο μεγάλο και άνετο «Arta Palace» (26810 61530, www.artapalace.gr). Πολύ καλή επιλογή είναι το «Hotel Iliana» (26830 23511) στη Φιλιππιάδα, 10 χλμ. από την Αρτα, με τις μίνιμαλ γραμμές στη διακόσμηση και τις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Στο Βουργαρέλι επίλεξε το παλιό αρχοντικό «Βίλλα Σοφία» (26850 22713,www.vilasofia.gr), στα Θεοδώριανα το πετρόκτιστο «Καταφύγιο» (6979 208225) με την ωραία θέα στους ορεινούς όγκους των Τζουμέρκων, στον Καταρράκτη στο «Δασικό χωριό “Κέδρος”» (26850 31791,www.guesthousekedros.gr) και στους Μελισσουργούς στο όμορφο «Αγκάθι» (26590 61200, www.agathihotel.com) με την κομψή διακόσμηση.
ΦΑΓΗΤΟ
Ανοιχτή μεσημέρι, βράδυ και... ξημερώματα η «Θράκα» (26810 79320) εγγυάται καλό φαγητό στην Αρτα. Δίπλα στο διάσημο γεφύρι θα βρεις τον «Πρωτομάστορα» (26810 75686), μια δημοφιλή επιλογή για τους Αρτινούς. Στα Αγναντα εμπιστεύσου την ψησταριά «Τα Τζουμέρκα» (26850 31163) με άφθονα καλοψημένα κρεατικά, στο Βουργαρέλι την παραδοσιακή ταβέρνα «Το Κάτι Αλλο» (26850 22110) και στους Μελισσουργούς την οικογενειακή ταβέρνα «Παππάς» (6977455762) με τοπικές ηπειρώτικες σπεσιαλιτέ.
ΠΡΕΒΕΖΑ
Θαλασσινός φρουρός
Ανάμεσα στο Ιόνιο και τον Αμβρακικό, ανάμεσα στο ανοιχτό πέλαγος και στις λιμνοθάλασσες, ξεχωρίζει μια υπέροχη πολιτεία. Στην εμπασιά του κόλπου του Αμβρακικού, η Πρέβεζα ορθώνει το ανάστημά της ως μια πόλη σύγχρονη και συνάμα παραδοσιακή. Δεν είναι συνηθισμένο για μια πόλη στην Ελλάδα να περιβάλλεται από τρεις μεριές από θάλασσα· η Πρέβεζα ωστόσο έχει αυτό το πλεονέκτημα και φροντίζει να το εκμεταλλεύεται δεόντως.
Συνολικά πέντε φρούρια προστατεύουν την πόλη, το κάστρο του Αγίου Ανδρέα ή Ιτς Καλέ μέσα στην πόλη, του Αγίου Γεωργίου ή Γενί Καλέ, ο προμαχώνας της Βρυσούλας, το φρούριο του Ακτίου στην απέναντι όχθη και βέβαια το κάστρο του Παντοκράτορα.
Στην πόλη της Πρέβεζας θα σεργιανίσεις στον πλακόστρωτο παραλιακό δρόμο με τα νεοκλασικά και την αέναη κίνηση, θα δεις τον βενετσιάνικο πύργο του ρολογιού, θα μείνεις έκπληκτος μπροστά στον κατάγραφο ναό του Αγίου Αθανασίου και βέβαια θα περάσεις από το Σεϊτάν-Παζάρ με τα όμορφα ταβερνάκια, για να γευτείς πεντανόστιμα θαλασσινά.
Αξίζει να θυμάσαι πως χάρη ακριβώς στις θάλασσες που την περιβάλλουν και sτους ανέμους που πνέουν στο Ιόνιο, η Πρέβεζα είναι ιδανική και για θαλάσσια σπορ.
Θαλασσινό μωσαϊκό
Υφάλμυρες λιμνοθάλασσες και γλυκά ποταμίσια νερά ενώνονται στις νοτιοδυτικές παρυφές της Ηπείρου, για να σχηματίσουν έναν από τους μεγαλύτερους κλειστούς κόλπους στην Ελλάδα. Είναι ο Αμβρακικός κόλπος, παλαιότερο σύνορο ανάμεσα στην απελευθερωμένη και στη σκλαβωμένη Ελλάδα και σήμερα ένα πολλαπλό οικοσύστημα ανυπολόγιστης αξίας, μα και απερίγραπτης ομορφιάς.
Ο Αμβρακικός αποτελείται από αρκετές λιμνοθάλασσες, από τις οποίες ξεχωρίζουν (από τα δυτικά προς τα ανατολικά) εκείνες της Ροδιάς, η λιμνοθάλασσα του Τσουκαλιού και του Λογαρού. Η Ροδιά είναι η δυτικότερη από τις τρεις, βρίσκεται ανάμεσα στα όρια των νομών Πρέβεζας και Αρτας και οι ειδικοί την θεωρούν ως τον πιο σπουδαίο χελότοπο στην Ελλάδα, με ποσότητες που εξάγονται και στο εξωτερικό. Αυτό που δεν μπορεί εύκολα να προσδιοριστεί είναι η οικολογική σημασία του Αμβρακικού, με εκατοντάδες είδη πουλιών να διαχειμάζουν εδώ (πολλά εξ αυτών απειλούμενα). Οι λιμνοθάλασσες της Πρέβεζας, όπως το Μάζωμα, η Μαργαρώνα και η Πωγωνίτσα, προσφέρουν μαγικές εικόνες, με τα παραδοσιακά τους καρνάγια, και τους ντόπιους ψαράδες με τα πριάρια τους (βάρκες του Αμβρακικού χωρίς καρίνα).
Η πόλη της νίκης
Μπορείς να ξεχάσεις ό,τι ήξερες για τους «αρχαιολογικούς χώρους». Σύμβολο μιας σπουδαίας στρατιωτικής νίκης που άλλαξε την ιστορική πορεία της Ρώμης, η αρχαία Νικόπολη υπήρξε το τρόπαιο που έστησε ο Οκταβιανός όταν κατανίκησε τον στόλο του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας στο Ακτιο και στέφθηκε αυτοκράτορας της Ρώμης (31 π.Χ.). Η Νικόπολη εξελίχθηκε σε σπουδαίο αστικό κέντρο, γιγαντώθηκε, γέμισε επιβλητικά κτίρια και επαύλεις, οχυρώθηκε με δυνατά τείχη, έφτασε να φιλοξενεί μέχρι και 300.000 κατοίκους, μια σωστή μεγαλούπολη δηλαδή ακόμη και για τα σύγχρονα δεδομένα. Η πόλη εντέλει παρήκμασε και εγκαταλείφθηκε περίπου τον 11ο αι. έπειτα από αλλεπάλληλες επιδρομές.
Σήμερα, η Νικόπολη είναι ο πιο εκτεταμένος αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα, απλώνεται σε περίπου 13.500 στρέμματα και περιλαμβάνει μια ολόκληρη πολιτεία, με εμφανείς δρόμους, δημόσιους χώρους και κτίρια. Από τα πιο εντυπωσιακά σωζόμενα μνημεία είναι το υδραγωγείο, το ωδείο και το αρχαίο θέατρο. Η εγγύτητα μάλιστα της Νικόπολης από την Πρέβεζα (μόλις 6 χλμ.) την καθιστά απαραίτητο σταθμό σε μια επίσκεψη στον νομό.
Ελληνιστικό μεγαλείο
Οι ιστορικές διαδρομές στην Πρέβεζα δεν έχουν τέλος. Περίπου τρεις αιώνες πριν από την ίδρυση της Νικόπολης, άκμαζε μια από τις πιο ισχυρές ελληνιστικές πολιτείες της Ηπείρου, η Κασσώπη. Η πορεία της στον χρόνο δεν ξεπέρασε τα τετρακόσια χρόνια, ωστόσο τα ευρήματα που ανακαλύπτουν σήμερα οι αρχαιολόγοι φανερώνουν μια πραγματικά σπουδαία και πλούσια πόλη. Ο μακεδονικός τάφος, οι στοές της Αγοράς, το μεγάλο και το μικρό θέατρο, τα πολυγωνικά τείχη και το Πρυτανείο είναι μερικοί μόνο από τους χώρους που εντυπωσιάζουν σήμερα τον επισκέπτη. Η Κασσώπη βρίσκεται πολύ κοντά στο χωριό Καμαρίνα, ενώ από την Πρέβεζα απέχει μόλις 27 χλμ. Εξίσου σημαντικό είναι και το Ορραον, η αρχαία πόλη των Μολοσσών, που βρίσκεται στον σημερινό Δήμο Ζηρού, στα όρια σχεδόν των νομών Αρτας και Πρεβεζας (53 χλμ.). Η ιστορική της διαδρομή συμβαδίζει σχεδόν με την Κασσώπη (ιδρύθηκε τον 4ο π.Χ. αι., ερήμωσε το 31 π.Χ. με την ίδρυση της Νικόπολης), ωστόσο οι ανακαλύψεις των ανασκαφών πιστοποιούν τη μεγάλη σημασία της. Είναι μάλιστα και ένας από τους ελάχιστους αρχαιολογικούς χώρους όπου σώζονται λιθόκτιστες κατοικίες που διατηρούν τμήματα του ορόφου, γεγονός εξαιρετικά σπάνιο!
Η ειδυλλιακή Πάργα και ο φοβερός Αχέροντας
Η πιο κοσμοπολίτικη όψη της Πρέβεζας έχει θέα στο Ιόνιο και στους Παξούς, έχει κάστρα και χορταστικές παραλίες, έχει ιστορία περήφανη και γραφικότητα που δεν αντιγράφεται. Τη λένε Πάργα και δικαίως συγκαταλέγεται μέσα στις πιο όμορφες επαρχιακές πόλεις στη χώρα.
Χτισμένη αμφιθεατρικά στις πλαγιές των λόφων, η Πάργα (60 χλμ. από την Πρέβεζα, 50 χλμ. από Ηγουμενίτσα) απολαμβάνει υπέροχη θέα στο πέλαγος, που «διακόπτεται» από τις μικρές νησίδες που στέκουν διάσπαρτες μπροστά της, τα Τρία Λιθαράκια, τις Παυλούκες, τον Αϊ-Νικόλα. Ενας ωστόσο είναι ο βράχος που στέκει πραγματικός φρουρός, το ακρωτήριο με το κάστρο που δεσπόζει στην είσοδο του λιμανιού. Κάθε κατακτητής το χάλαγε κι έπειτα το ξανάφτιαχνε κατά τις ανάγκες του, με τελευταίους τους Βενετσιάνους που του έκαναν τις τελευταίες προσθήκες τον 17ο αι. Πίσω από τον λόφο του κάστρου απλώνεται η πελώρια αμμουδερή παραλία του Βάλτου (λίγο βορειότερα βρίσκεται άλλη μια ακρογιαλιά, αυτή του Σαρακήνικου), ενώ στα νότια της Πάργας αξίζει να έρθεις μέχρι την παραλία του Λύχνου. Γενικά, υπάρχουν πολλές αμμουδιές στην περιοχή, ορισμένες απ' αυτές θα τις επισκεφθείς μόνο με το καραβάκι από την Πάργα.
Μέσα στην ίδια την πόλη θα σεργιανίσεις στα όμορφα καλντερίμια της, θα σταθείς στο Μουσείο Ελιάς, θα βρεις χίλιες δυο γωνιές και εξώστες με εκπληκτική θέα στη θάλασσα, και βέβαια θα ακούσεις πολλές ιστορίες για τα χρόνια που η Πάργα αντιστεκόταν στον Αλή Πασά, για να πέσει τελικά στα χέρια του όχι μετά από μάχες, μα επί πληρωμή, σαν απλό εμπόρευμα...
Το μαντείο των νεκρών
Ο ποταμός Αχέροντας και η (σήμερα αποξηραμένη) Αχερουσία λίμνη έφερναν στους αρχαίους Ελληνες σκοτεινούς συνειρμούς. Στις όχθες της λίμνης, βλέπεις, εκεί που ο Αχέρων έσμιγε με τον ποταμό Κωκυτό, θεωρούσαν πως βρίσκονταν οι πύλες του βασιλείου του Αδη. Σήμερα η όψη της περιοχής είναι μάλλον... παραδεισένια, με πεύκα, αγριοτριανταφυλλιές και έλη με νούφαρα, οι αρχαίοι ωστόσο είχαν άλλη γνώμη. Ετσι, έχτισαν εδώ το πιο ονομαστό Νεκρομαντείο (ή Νεκυομαντείο) της αρχαιότητας, περίπου τον 5ο αι. π.Χ., όπου συνέρρεαν πιστοί από ολόκληρο τον γνωστό κόσμο για να μάθουν από τους νεκρούς τα μελλούμενα, αν και τα ευρήματα μαρτυρούν πως η περιοχή είχε ιερή σημασία ήδη από τη μυκηναϊκή εποχή.
Το νεκρομαντείο πυρπολήθηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ., ωστόσο η μνήμη του δεν έσβησε.
Ο αρχαιολογικός χώρος σήμερα είναι εντυπωσιακός. Οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως αμέτρητα ευρήματα, αγγεία με προσφορές, ειδώλια της Περσεφόνης και του Κέρβερου, όμως το πιο σημαντικό εδώ είναι η αίσθηση: και μόνο μια επίσκεψη στην αρχαία Κρύπτη αρκεί για να νιώσεις μια απίστευτη ανατριχίλα, καθώς θα σκέφτεσαι πως εδώ οι αρχαίοι τοποθετούσαν το ανάκτορο της Περσεφόνης, γυναίκας του Πλούτωνα και αρχόντισσας του Αδη (INFO: 26840 41206, είσοδος: 2 €). Το νεκρομαντείο βρίσκεται δίπλα στο χωριό Μεσοπόταμος (41 χλμ. από Πρέβεζα, 20 χλμ. από Πάργα).
Μνημείο αυτοθυσίας
Λίγα μνημεία, λίγοι τόποι στην Ελλάδα έχουν συνδεθεί τόσο άρρηκτα με τις θυσίες του αγωνιζόμενου λαού όσο το Ζάλογγο. Το μνημείο των περήφανων γυναικών του Ζαλόγγου δίνει υπόσταση στον θρύλο με τις ανυπότακτες Σουλιώτισσες που προτίμησαν μία μία να πέσουν στον γκρεμό παρά να πέσουν στα χέρια των βαρβάρων.
Το μνημείο στο Ζάλογγο βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου στο χωριό Καμαρίνα και αποτελείται από έξι πελώριες γυναικείες μορφές, που φτάνουν σε ύψος τα 13 μέτρα. Φτιάχτηκε το 1961 διά χειρός του γλύπτη Γεώργιου Ζογγολόπουλου και του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού και για να το δεις από κοντά θα πρέπει να κάνεις τον δικό σου άθλο και να ανέβεις ένα ένα τα 410 σκαλοπάτια. Αξίζει όμως ο κόπος ως ελάχιστος φόρος τιμής, έτσι δεν είναι;
ΔΙΑΜΟΝΗ
Το μεγάλο και άνετο «Margarona Royal Hotel» (26820 24360,www.margaronaroyal.gr) είναι η απάντηση αν ψάχνεις πολυτέλεια και πλήθος παροχών στην πόλη της Πρέβεζας. Το καλαίσθητο «Dioni Boutique Hotel» (26820 27381, www.masthotels.gr) στέκεται επίσης σε πολύ υψηλό επίπεδο ενώ σίγουρη επιλογή είναι και ο ξενώνας «The Captain's House» (26820 23915, www.captainshousepreveza.gr) που στεγάζεται σε ένα παλιό αρχοντικό του 1896. Στην Πάργα επίλεξε το ντιζαϊνάτο «Salvaro Villas & Spa» (26840 32910, www.salvator.gr) με προσεγμένο σχεδιασμό και ζηλευτή θέα στο Ιόνιο. Μπανγκαλόου χτισμένα σε έναν ελαιώνα αποτελούν το «Parga Beach Hotel» (26840 31410, www.masthotels.gr) στον Βάλτο, ενώ υψηλού επιπέδου διαμονή εγγυάται και το πετρόκτιστο «1800 Apartments Hotel & Enetiko Resort Hotel» (26840 32900, www.enetikoresort.com) διαθέτοντας δωμάτια, studios, σουίτες και μεζονέτες.
ΦΑΓΗΤΟ
Στην Πρέβεζα κάθισε στην ψαροταβέρνα «Μελτέμι» (26820 24522), δημοφιλή επιλογή ντόπιων και επισκεπτών και στον «Αμβρόσιο» (26820 27192) με επίσης φρέσκα και νόστιμα θαλασσινά. Για μεσογειακή κουζίνα στη «Marmita» (26820 89028) με ελληνικά και ιταλικά πιάτα. Στην Πάργα θα επιλέξεις το «Castello» (26840 31239) με ethnic επιλογές, το «Κύμα» (26840 32046) στην προκυμαία και το «Kastro 1380» (26840 32164) με τοπική κουζίνα και θέα στο Κάστρο.
ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Πύλη στο Ιόνιο πέλαγος
Είναι η απαρχή και ο επίλογος της ηπειρωτικής Ελλάδας, προς δυσμάς τουλάχιστον. Η προνομιακή θέση της περιοχής με τη μεγάλη ακτογραμμή και τον έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα με τη λατρεία του Δία, επέτρεψαν εξαρχής στη Θεσπρωτία να αναδειχθεί ως σπουδαίο κέντρο των εξελίξεων στην αρχαία Ελλάδα. Σήμερα, αιώνες αργότερα, η Θεσπρωτία εξακολουθεί να είναι μια εκπληκτικής ομορφιάς περιοχή της Ηπείρου, πύλη προς την Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη, ένας -εν πολλοίς- ανεξερεύνητος ακόμη παράδεισος που ο σύγχρονος ταξιδιώτης δεν έχει ακόμη ανακαλύψει επαρκώς.
Η πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας είναι το μεγάλο λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Μια σύγχρονη πόλη, που περιβάλλεται από βουνά, χωρίς παραδοσιακό χρώμα μεν -καθώς είναι σχετικά νέα πόλη- μα με έντονο χαρακτήρα και διαρκή κίνηση. Η Εγνατία Οδός τη συνδέει με τα Ιωάννινα μέσα σε μόλις 40 λεπτά, φτάνοντας μέχρι το άλλο άκρο της βόρειας Ελλάδας, την Αλεξανδρούπολη, ωστόσο η ζωή στην Ηγουμενίτσα περιστρέφεται γύρω από το σπουδαίο λιμάνι, που την καθιστά την κύρια πύλη της χώρας προς την Ιταλία. Αδύνατον να μην προσέξεις και το μικρό νησάκι Πρασούδα, που στέκει στην εμπασιά του κόλπου της Ηγουμενίτσας: ο θρύλος λέει πως δημιουργήθηκε από τον βράχο που έριξε ο κύκλωπας Πολύφημος στον Οδυσσέα!
Στην αρχαία Ηπειρο
Μπορεί να κατοικήθηκε μόλις για 160 περίπου χρόνια, σημάδεψε ωστόσο για πάντα τη Θεσπρωτία στους αιώνες. Η πόλη των Γιτάνων (ή Γιτάνη) ιδρύθηκε στα 335-330 π.Χ. και αποτέλεσε τη δεύτερη πρωτεύουσα της αρχαίας Θεσπρωτίας αλλά και την έδρα της ηπειρωτικής συμμαχίας του Κοινού των Θεσπρωτών. Δεν έμελλε να μακροημερεύσει, καθώς το 167 π.Χ. παραδόθηκε στις φλόγες από τους Ρωμαίους κατακτητές, τα απομεινάρια ωστόσο της αρχαίας πολιτείας είναι σήμερα ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ηπείρου. Σήμερα, στα αρχαία Γίτανα θα δεις το αρχαίο θέατρο και ίχνη του παλιού οικισμού, ανάμεσά τους και ένα ψηφιδωτό με τον 16άκτινο ήλιο της Βεργίνας. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται πολύ κοντά στο σύγχρονο φράγμα του Καλαμά, περίπου 9 χλμ. ΒΑ της Ηγουμενίτσας.
Η περιοχή περιμετρικά του ποταμού Καλαμά ανέκαθεν αποτελούσε μια σημαντική στρατηγική έκταση, που κατά καιρούς οχυρώθηκε με σκοπό τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής. Στη χερσόνησο της Λυγιάς, κοντά στις εκβολές του Καλαμά, απλώνεται ο αρχαιολογικός χώρος του Πύργου Ραγίου (9 χλμ. ΒΔ της Ηγουμενίτσας), με άλλη μία σημαντική οχύρωση που αξίζει να επισκεφτείς. Ο Πύργος είναι η παλιότερη σωζόμενη οχύρωση στην Ηπειρο, ένας στιβαρός πύργος οθωμανικής κατασκευής (19ος αι.) που χτίστηκε πάνω σε παλαιότερη φρουριακή κατασκευή. Σήμερα έχει αναστηλωθεί, κατά καιρούς μάλιστα διοργανώνονται εκθέσεις και άλλες δραστηριότητες στο εσωτερικό του.
Oνομα και πράγμα
Στην πραγματικότητα το όνομά της σημαίνει «παρηγοριά», όμως ο... συνειρμός με το παραμύθι είναι σχεδόν αναπόφευκτος! Η Παραμυθιά είναι η πρωτεύουσα του σημερινού δήμου Σουλίου, μια όμορφη κωμόπολη περίπου 29 χλμ. από την Ηγουμενίτσα και 8 χλμ. από την έξοδο της Εγνατίας. Στην Παραμυθιά θα σεργιανίσεις στην όμορφη πλακόστρωτη αγορά της, θα περιπλανηθείς μέσα στην πόλη χαζεύοντας την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της και βέβαια θα δεις το βυζαντινό κάστρο του Αγίου Δονάτου (που είναι και ο πολιούχος της πόλης) του 6ου αι., που έχτισε ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός.
Η ευρύτερη περιοχή της Παραμυθιάς είναι ο παράδεισος του περιηγητή. Δραστηριότητες στη φύση, όπως στον ποταμό Αχέροντα, αλλά και επισκέψεις σε ονομαστά μοναστήρια στην περιοχή είναι μονάχα μερικές από τις επιλογές· το μόνο που απαιτείται είναι... χρόνος! Από τους ναούς και τις εκκλησίες της Παραμυθιάς ξεχωρίζουν η Μητρόπολη του Αγίου Δονάτου, ο βυζαντινός ναός της Παναγίας της Παραμυθιάς, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και αρκετές ακόμα.
Δραστηριότητες στον Αχέροντα
Το όνομά του προκαλούσε ανέκαθεν φόβο: ο ποταμός Αχέροντας είχε συνδεθεί στη λαϊκή δοξασία των αρχαίων Ελλήνων με τον Αδη και το βασίλειο του Κάτω Κόσμου. Καθόλου τυχαίο λοιπόν που στις ΒΔ όχθες του ποταμού χτίστηκε το πιο ονομαστό νεκρομαντείο της αρχαιότητας, εδώ όπου οι πιστοί έρχονταν να συμβουλευτούν τους νεκρούς συγγενείς τους (και όχι μόνο) για τα μελλούμενα. Ο αρχαιολογικός χώρος του νεκρομαντείου ανήκει στον νομό Πρέβεζας, ωστόσο ο ποταμός του Αχέροντα προσφέρεται σήμερα για πολύ πιο... ζωντανές δραστηριότητες: river trekking με πεζοπορία προς την περιοχή του ονομαστού Σουλίου, canyoning, rafting και kayak στα νερά ενός από τους πιο φοβερούς και τρομερούς ποταμούς της αρχαιότητας είναι σίγουρα εμπειρίες που δύσκολα περιγράφονται με λόγια.
Ο καλοκαιρινός παράδεισος στα... ηπειρώτικα
Χιλιάδες λέξεις έχουν επινοηθεί για να περιγράψουν επί γης παραδείσους· κρίμα. Γιατί θα αρκούσε μία για να δώσει έναν από τους πιο πλήρεις ορισμούς: Σύβοτα! Ο παραθαλάσσιος αυτός οικισμός της Θεσπρωτίας είναι ένα από τα πιο δημοφιλή θέρετρα της Ηπείρου, της Ελλάδας, των Βαλκανίων... Χωρίς υπερβολή!
Τα Σύβοτα είναι χτισμένα σε έναν γραφικό κολπίσκο (25 χλμ. νότια της Ηγουμενίτσας). Περίπου 800 είναι οι μόνιμοι κάτοικοί τους, την καλοκαιρινή περίοδο ωστόσο ο οικισμός «γιγαντώνεται» με χιλιάδες παραθεριστές, Ελληνες και ξένους, να έρχονται για να απολαύσουν εκπληκτικής ομορφιάς παραλίες με πεντακάθαρα νερά. Ολόκληρη η ακτογραμμή από το κάμπινγκ στα Σύβοτα (και λίγο βορειότερα) μέχρι την Αρίλλα στον νότο είναι γεμάτη από μικρές και μεγαλύτερες παραλίες που πρέπει να ανακαλύψεις: Γαλλικός, Ζέρη, Μπέλα Βράκα, Ζάβια, Μέγα Αμμος, Μέγα Ντράφα, Πισίνα είναι μερικές μόνο από τις ακρογιαλιές απ' όπου δεν θα θες να φύγεις!
Απέναντι από τα Σύβοτα βρίσκονται διάσπαρτες γραφικές, ακατοίκητες νησίδες, με πιο γνωστές -και μεγαλύτερες- τον Αγιο Νικόλαο και το Μαύρο Ορος.
Η λίμνη με τα νούφαρα
Είναι ένας υγροβιότοπος ανεκτίμητης οικολογικής και αισθητικής αξίας. Στα νότια όρια της Θεσπρωτίας (36 χλμ. από την Ηγουμενίτσα) απλώνεται μια λίμνη που αλλάζει όψη πολλές φορές κατά τη διάρκεια του χρόνου, ανάλογα και με την ανθοφορία των εποχών. Είναι η λίμνη Καλοδικίου, ένα καταφύγιο για εκατοντάδες είδη του φυτικού και ζωικού βασιλείου (300 είδη φυτών, 120 πουλιών, 20 θηλαστικών, 11 ερπετών και 5 αμφίβιων), ορισμένα μάλιστα εξ αυτών αρκετά σπάνια και απειλούμενα. Η έκτασή της φτάνει περίπου τα 3.500 στρέμματα, ενώ το μέγιστο βάθος της μπορεί να φτάσει και τα 5 μέτρα.
Η λίμνη Καλοδικίου λέγεται συχνά και «η λίμνη με τα νούφαρα», λόγω των μεγάλων νουφάρων που αναπτύσσονται στην επιφάνειά της στα τέλη της άνοιξης, νούφαρα που μπορούν να ξεπεράσουν και το μισό μέτρο σε μήκος. Καθώς η λίμνη έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενος υγροβιότοπος δεν επιτρέπεται ανθρώπινη δραστηριότητα, μπορείς ωστόσο να απολαύσεις την ασύγκριτη ομορφιά της φύσης στο Καλοδίκι με ένα σεργιάνι περιμετρικά της λίμνης.
Το βορειότερο σύνορο
Η περιοχή της Σαγιάδας είναι το βορειοδυτικότερο άκρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, στα σύνορα με τη γειτονική Αλβανία. Είναι μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από τη συστηματική ιχθυοκαλλιέργεια, κάτι που σημαίνει πως εδώ οι ντόπιοι είναι «ειδικοί» στο ψάρι: στην παραλία του ομώνυμου οικισμού της Σαγιάδας θα βρεις αρκετά ταβερνάκια με μενού αφιερωμένο στα ψαρικά, με εγγυημένη την υψηλή ποιότητα και την ποικιλία, με την τσιπούρα και το λαβράκι να ξεχωρίζουν.
Ο ίδιος ο οικισμός της Σαγιάδας (περίπου 15 χλμ. από την Ηγουμενίτσα) αξίζει επίσης την προσοχή σου: ένα μικρό χωριό με όμορφα καλντερίμια και με δύο ωραίες παραλίες, το Κεραμίδι και το Στροβίλι. Στη Σαγιάδα λειτουργούν επίσης και λασπόλουτρα, με οργανωμένο κέντρο πηλοθεραπείας. Λίγο νοτιότερα του χωριού απλώνεται το δέλτα του ποταμού Καλαμά, ακόμη ένας υγροβιότοπος σπουδαίας σημασίας για τη Θεσπρωτία.
Για το τέλος, μην παραλείψεις να επισκεφτείς το ρωμαϊκό φρούριο (κατά άλλους ερευνητές «πρώιμο βυζαντινό») στο Κασνέτσι, περίπου 8 χλμ. από τη Σαγιάδα ή από τις Φιλιάτες. Στο κάστρο σώζονται τμήματα της άλλοτε στιβαρής οχύρωσης, μπορείς δε να το επισκεφτείς ελεύθερα καθώς δεν υπάρχει κάποια περίφραξη.
Το ανυπότακτο και ιστορικό Σούλι
Το Σούλι είναι μια από τις πιο ηρωικές περιοχές της Ελλάδας, συνώνυμο της μαχητικότητας, της φιλοπατρίας και του αδάμαστου αγώνα. Κι αν είναι μια φορά δύσκολο για τους ιστορικούς να ορίσουν τα ακριβή όρια της περιοχής που γνωρίζουμε ως Σούλι, είναι δέκα φορές πιο δύσκολο να περιγράψει κανείς τη σημασία αυτού του τόπου, και το τι σήμαινε για τον απελευθερωτικό αγώνα. Το Σούλι λοιπόν είναι μια ορεινή περιοχή, στα δυτικά της Θεσπρωτίας, με περίπου 10-11 χωριά, με κατοίκους που αφιερώνονταν κυρίως στην κτηνοτροφία. Κατά τα χρόνια της Επανάστασης οι Σουλιώτες διακρίθηκαν τόσο πολύ για τη μαχητικότητά τους που κέρδισαν τον παγκόσμιο θαυμασμό. Από τα Σουλιωτοχώρια μονάχα η Σαμονίβα υπάρχει ακόμη σήμερα, καθώς οι Σουλιώτες μετά την επικράτηση του Αλή Πασά διασκορπίστηκαν σε όλη την Ελλάδα.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Μια από τις καλύτερες επιλογές διαμονής στην Ηγουμενίτσα είναι το «Angelika Pallas» (26650-26100, 26900, www.angelikapallas.gr) ακριβώς απέναντι από το νέο λιμάνι. Το «El Greco» (26650 22245) βρίσκεται επίσης στην καρδιά της πόλης, με εύκολη πρόσβαση σε όλα τα σημεία ενδιαφέροντος. Το «Παράδοση Hotel» (Γραικοχώρι Ηγουμενίτσας, 26650 21503, www.paradosihotel.gr) προσφέρει φιλικό service και άνεση. Στα Σύβοτα οι επιλογές διαμονής είναι πολλές και οι περισσότερες υψηλής ποιότητας. Μπορείς να διαλέξεις τα πολυτελή διαμερίσματα του «Costa Smeralda» (26650 93493, costasmeralda.gr) με απρόσκοπτη θέα στο Ιόνιο, το «Filakas Hotel» (26650 93345, www.hotel-ilakas.gr) με δωμάτια ευρύχωρα και με προσεγμένο ντιζάιν και τα διαμερίσματα του «Baia Blu» (www.sivota-baiablu.gr).
ΦΑΓΗΤΟ
Στην Ηγουμενίτσα θα γευτείς μεσογειακή κουζίνα στο εστιατόριο «Αλέκος» (26650 23708), περίφημες ιταλικές γεύσεις στο «Cucina» (26650 23909) και μαγειρευτό φαγητό στον «Λίθο» (26653 00819). Στα Σύβοτα θα καθίσεις στο «Τρεχαντήρι» (26650 93232), μια ψαροταβέρνα που έχει κερδίσει πιστούς φίλους που τιμούν δεόντως τα πιάτα της. Στο εστιατόριο «Εν Ελλάδι» (6985998249) θα απολαύσεις καλό φαγητό δίπλα στη θάλασσα, όπως και στο οικογενειακό καφέ-εστιατόριο «Mega Ammos» (26650 93196).
Κείμενο: Γιάννης Μαντάς
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου