Προορισμός: Σαμοθράκη

Σαμοθράκη : Το νησί των Μεγάλων Θεών

Στο Βορειοανατολικό Αιγαίο με το λιμάνι της την Καμαριώτισσα και λίγα χιλιόμετρα ψηλότερα τη Χώρα, τη γραφική πρωτεύουσα, που είναι χτισμένη αμφιθεατρικά κάτω από το μεσαιωνικό κάστρο

Το «πλουμιστό νησί» είναι η πατρίδα της «Νίκης» και βέβαια έχει μεγάλο μερίδιο στην αυθόρμητη υπερηφάνεια που αισθάνεται κάθε συμπατριώτης μας μπαίνοντας στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι και αντικρίζει το περίφημο άγαλμα της Νίκης με απλωμένα τα μεγάλα της φτερά!

Η Σαμοθράκη βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο, μεταξύ Θράκης και Λήμνου, η Καμαριώτισσα είναι το λιμάνι της και λίγα χιλιόμετρα ψηλότερα, μόλις έξι, βρίσκουμε τη Χώρα, τη γραφική πρωτεύουσα, που είναι χτισμένη αμφιθεατρικά κάτω από το μεσαιωνικό κάστρο.

Δεκαπέντε χιλιόμετρα ανατολικά της Καμαριώτισσας, σε μια περιοχή με τρεχούμενα νερά και πολύ πράσινο υπάρχει ο οικισμός των Θέρμων. Εδώ υπάρχουν πολλές φυσικές πηγές, καθώς και ραδιούχες σε σύγχρονες εγκαταστάσεις, με ομαδικούς και ατομικούς λουτήρες. Η Σαμοθράκη είναι ένα υπέροχο νησί με ηπειρωτική φυσιογνωμία. Το κεντρικό βουνό Φεγγάρι ή Σάος, που είναι το ψηλότερο βουνό του Αιγαίου, αν εξαιρέσουμε Κρήτη και Εύβοια και που φτάνει τα 1.611 μ. ύψος.

Αξίζει να αναφέρουμε πως στο επιβλητικό βουνό, στην κορυφή του Φεγγαριού, όπως αναφέρει ο Ομηρος, καθόταν ο Ποσειδώνας για να παρακολουθεί την εξέλιξη του πολέμου της Τροίας. Από τις βραχώδεις και απότομες κορφές του μεγαλόπρεπου αυτού βουνού ξεκινούν κατάφυτες χαράδρες, που κατεβαίνουν απότομα στη θάλασσα και σχηματίζουν πηγαία νερά και πάμπολλους καταρράκτες.

Επιθυμία και ευχή όλων μας να αποκτήσει η Σαμοθράκη την πολυτέλεια (!) της τακτικής και σύγχρονης πρόσβασης με οχηματαγωγά και ταχύπλοα και να συνδεθεί το ταχύτερο με όλα τα γύρω λιμάνια.

Προϊστορία και ιστορία του νησιού

Στο ακρωτήρι, όπου εκβάλλει ο Φονιάς, βρίσκεται πύργος της εποχής των Παλαιολόγων, ενώ οι Γενουάτες Γκατιλούζι οχύρωσαν τη Χώρα αλλά και την Παλαιόπολη με 3 πύργους

Εκείνο που ανέδειξε τη Σαμοθράκη και την έκανε πασίγνωστη στον αρχαίο κόσμο ήταν η μυστηριακή θρησκεία που είχε τις ρίζες της στα προελληνικά φύλα που κατοικούσαν το νησί.

Η θρησκεία των Μεγάλων Θεών περιελάμβανε στο τελετουργικό της μυστήρια στα οποία οι μυημένοι κατατάσσονταν σε δύο βαθμούς, στους μύστες και τους επόπτες. Την προελληνική ομάδα θεοτήτων συμπληρώνει αργότερα μια δεύτερη που έχει την προέλευσή της στους Ελληνες αποίκους και η μύηση ήταν προσιτή σ' όλα τα φύλλα και τις ηλικίες, καθώς και σε ελεύθερους και δούλους!

Στα σημαντικότερα παραδείγματα υστεροβυζαντινής φρουριακής αρχιτεκτονικής του ελλαδικού χώρου συμπεριλαμβάνονται οι πύργοι και οι οχυρώσεις της Σαμοθράκης. Στο ακρωτήρι, εκεί που εκβάλλει ο Φονιάς, βρίσκεται μεμονωμένος πύργος της εποχής των Παλαιολόγων.

Δυτικά της Χώρας, στην κορυφή του απόκρημνου και δεσπόζοντος στην περιοχής βραχώδους λόφου, σώζονται τμήματα οχύρωσης. Η θέση αυτή πρέπει να τειχίστηκε στα τέλη του 10ου αιώνα, όταν οι κάτοικοι αποσύρθηκαν από την Παλαιόπολη προς το εσωτερικό προκειμένου να αποφύγουν τις πειρατικές επιδρομές.

Οι Γενουάτες Γκατιλούζι δεν οχύρωσαν μόνο τη Χώρα, αλλά στην Παλαιόπολη επάνω στον επιβλητικό βραχώδη λόφο και κοντά στο λιμάνι έκτισαν φρουριακό συγκρότημα που αποτελείται από τρεις πύργους. Για την ανοικοδόμησή τους χρησιμοποιήθηκε αρχαίο δομικό υλικό, που υπήρχε άφθονο στη γύρω περιοχή...

Περιδιαβαίνοντας την Παλαιόπολη...

Χτισμένη στους βόρειους πρόποδες του Σάους, το δε λιμάνι της Αρχαίας Πόλης αναφέρεται για πρώτη φορά τον 4ο αιώνα, όπως και στις Πράξεις των Αποστόλων

Ανατολικά στους βόρειους πρόποδες του Σάους ήταν κτισμένη η αρχαία πόλη της Σαμοθράκης, η Παλαιάπολη, τειχισμένη με ογκόλιθους διαφορετικού μεγέθους, όπως και με νεότερα τμήματα ισοδομικής τοιχοποιίας.

Το λιμάνι της Αρχαίας Πόλης, το οποίο ήταν έξω από την οχύρωση, αναφέρεται για πρώτη φορά τον 4ο αιώνα π.Χ. όπως επίσης και στις Πράξεις των Αποστόλων, αφού μαθαίνουμε ότι πέρασε από εδώ το 49-50 μ.Χ. ο Απόστολος Παύλος, πορευόμενος από Μικρά Ασία προς Φιλίππους.

Το περίφημο ιερό ήταν αφιερωμένο στη λατρεία και την τέλεση των Μυστηρίων των Μεγάλων Θεών, και βέβαια η ταυτότητα και η φύση των θεών της Σαμοθράκης που αναφέρονται με το όνομα Κάβειροι παραμένει αινιγματική.

Το Ιερό είναι το σημαντικότερο κτίριο μετά το Τέμενος και εδώ γινόταν η μύηση στον δεύτερο βαθμό των Μυστηρίων, την Εποπτεία.

Η Θόλος της Αρσινόης ήταν αφιέρωμα της βασίλισσας Αρσινόης, συζύγου του Λυσιμάχου, στους Μεγάλους Θεούς.

Αποτελεί το μεγαλύτερο γνωστό κλειστό κυκλικό οικοδόμημα στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική, είναι κτίσμα του 288-281 π.Χ. Ακολουθεί ο Ιερός Κύκλος, ένας κυκλικός χώρος με πέντε κυκλικές βαθμίδες για όρθιους θεατές που παρατηρούσαν ή συμμετείχαν στα δρώμενα.

Το άγαλμα της Νίκης
Το Μνημείο της Νίκης, μία ορθογώνια κατασκευή ανοικτή στον Βορρά, όπου βρισκόταν τοποθετημένο το άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης πάνω σε πλώρη πλοίου, την οποία σήμερα όλοι την θαυμάζουν στο Μουσείο του Λούβρου.

Εμείς λοιπόν περιδιαβήκαμε το Αρσινόειο, το μεγαλύτερο στρογγυλό οικοδόμημα της εποχής, την Κρήνη της Νίκης, το Θέατρο και βέβαια το Ιερό, με διάχυτη την αρχαία υπεργνώση των υπεύθυνων ιερέων για τα Μυστήρια των Μεγάλων Θεών...

Εκεί όμως που παραμείναμε ώρα πολύ ήταν η πλευρά ενός τείχους αρμονικής δομής που προβάλλει μία δήθεν ασύμμετρη κακοτεχνία στη μορφή ενός ένθετου παράταιρου βράχου, που όμως χαρτογραφεί την ακτογραμμή της Σαμοθράκης!

Ευθέως παραπέμπει στα 1900...

Περιφερόμενοι στο νησί

Μοναδική η διαδρομή από τις Θέρμες στην παραλία των Κήπων, μια πανέμορφη ατελείωτη ακτογραμμή με γκρίζα βότσαλα

Στη Χώρα, πρωτεύουσα του νησιού και παλιά πόλη, όπου εδώ μαζεύονταν οι κάτοικοι για ασφάλεια στον φόβο των πειρατών. Πανέμορφη, το απόλυτο αμφιθέατρο και βέβαια αρκετά μακριά από σύγχρονες τουριστικές επιρροές. Αυθόρμητοι και καλοσυνάτοι όλοι, μοναδικές στιγμές ηρεμίας στην πλατεία του Παπαγιώργη Μανωλάκη, στα τραπεζάκια γύρω στον πλάτανο με ζωή μισή χιλιετία!

Φυσικά, θ ανεβείτε και στον λόφο του κάστρου, προσοχή στις ριπές του ανέμου αν η στιγμή είναι ανεμόεσσα, χαρείτε τα σπίτια της Χώρας και, βέβαια, τα δύο μεγάλα κτίσματα που ξεχωρίζουν, το ένα το σχολείο και το άλλο ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, κτίσμα του 1875.

Από τις Θέρμες προς την παραλία των Κήπων, πραγματικά ο επισκέπτης βιώνει αυτήν τη μοναδικότητα, όπου πλατάνια δίπλα στα βότσαλα της παραλίας, φτέρες να χάνονται στο αλμυρό νερό, το γαλάζιο να συνδιαλέγεται με αυτό το τόσο φωτεινό πράσινο. Ρέματα πολλά εγκάρσια στη διαδρομή, αλλά που έχουν και νερό, οι πικροδάφνες χάνονται ψηλά επάνω προς το βουνό, πολλά κατσίκια, μικρά και χαριτωμένα, σε χαραμάδες στην πλαγιά, δίπλα στο βωβό κύμα.

Η διαδρομή από τον Πύργο του Φονιά μέχρι κάτω, το ακρότατο σημείο από τη βορινή πλευρά, είναι μια πανέμορφη ατελείωτη ακτογραμμή με γκρίζα βότσαλα και τα καταπράσινα αλόφυτα, οι θάμνοι δηλαδή που ζουν μέσα στην αλμύρα και έχουν τόση ζωντάνια και φωτεινότητα, που πραγματικά είναι το κάτι άλλο. Πεντακάθαρη η θάλασσα και βέβαια η Ιμβρος φαίνεται απέναντι και αρκετά κοντά...

Και φτάνοντας από ψηλά στην παραλία των Κήπων, απλά δεν λες τίποτα, μένεις άφωνος, γιατί αυτό το σκούρο γκριζόμαυρο βότσαλο έχει ένα τεράστιο πλάτος και όχι απλά μια ζώνη...

Μιλάμε δηλαδή για παραλιακή πεδιάδα, θα τολμούσαμε να πούμε, και βέβαια και μέσα στο κατακαλόκαιρο χωράει όλος ο κόσμος! Αν δε αποφασίσετε να χαρείτε το βράδυ, με τ αστέρια ή το φεγγάρι, ε, τότε τι να πούμε, δεν θα θέλετε να φύγετε!

Μία από ξηράς περιήγηση θα άφηνε ανολοκλήρωτη τη γνωριμία με το νησί. Ετσι ένας περίπλους ή μία απλή βόλτα με σκάφος δίνει απλόχερα τις σφαιρικές ομορφιές αυτού του επιπλέοντος διαμαντιού, εκεί ψηλά στο βορειοανατολικό Αιγαίο.

Η εξωτική παραλία του Βάτου με τα φοινικόδεντρα και την κατάξανθη άμμο, τα βράχια του κρεμαστού καταρράκτη, του Κρεμαστού, και η καταπράσινη ρεματιά στη θέση Γιαλί, είναι τα νέα στοιχεία που μας κάνουν να μη θέλουμε ποτέ να φύγουμε από τη Σαμοθράκη...

Λίγο αργότερα μένουμε άφωνοι με την ομορφιά και την ποικιλία των βράχων εκεί στη θέση «της Γριάς τα Πανιά»...

Στην Καμαριώτισσα πολλά τα κεντράκια και τα μπαρ, αλλά θυμηθείτε το εργαστήριο ζαχαροπλαστικής της κ. Αγγελικής και το καταπληκτικό καφέ «Μελίτη» της κόρης της, της γλυκύτατης Πελαγίας.

Η διαδρομή από την Καμαριώτισσα προς Παχιά Αμμο μας ξεδιπλώνει στις πεδινές εκτάσεις της Σαμοθράκης, που στην πλειονότητα τους είναι καλλιεργήσιμες.

Από εδώ πανοραμικό το Φεγγάρι, το επιλεγόμενο και Σάος με το μεγαλειώδες τόξο της άγριας κορυφογραμμής του.

Σε διασταύρωση τύπου Τ φεύγουμε για τα ορεινά αυτής της πλευράς με το κεφαλοχώρι του Προφήτη Ηλία για επίκεντρο των ταξιδιωτικών μας ενδιαφερόντων.

Στην επόμενη διχάλα δεξιά κάτω απλώνεται το Λάκκωμα, εμείς όμως συνεχίζουμε τον δεξί ανηφορικό δρόμο.

Ο Προφήτης Ηλίας είναι ένα ορεινό χωριό που όμως έχει την ιδιαιτερότητα να έχει ψησταριές διάσημες για τα «σουβλιστά κατσικάκια».

Η Παχιά Αμμος είναι πανέμορφη, είναι τεράστια, γεμάτη άμμο σε αυτόν τον ανοικτό όρμο, υπάρχουν κεντράκια, και για όσους αναζητούν την πεζοπορική περιπέτεια τότε μπορούν να κινηθούν στην αριστερή πλευρά, επάνω από τα ψαμμιτικά βράχια, για να βρεθούν σε μια λιλιπούτεια απόκρυφη αμμουδιά.

Στις Δάφνες ακριβώς πάνω στον δρόμο στη στροφή, βρίσκουμε τους λαδόμυλους μιας άλλης εποχής, που έφυγε και χάνεται στον χρόνο.

Από τον Προφήτη Ηλία, αν έχουμε διάθεση για κάτι ξεχωριστό, τότε ρωτάμε και πίσω από το ιερό της μικρής εκκλησίας του Αγίου Νικολάου παίρνουμε αριστερά έναν δύσκολο χωματόδρομο για την Παναγία Μάνταλα. Περίπου 4 χλμ., συνιστούμε να το πεζοπορήσετε, αφού ο δρόμος απαιτεί 4Χ4 αυτοκίνητο.

Στο αδιέξοδο με γιγάντια πλατάνια και πολλά νερά το ναϋδριο και η πινακίδα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας σηματοδοτούν αρχαία κατάλοιπα. Λίγο νοτιότερα από τη Χώρα αναζητήστε το χωριό Αλώνια και ρωτήστε για το πώς θα πάτε στο μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου, μετόχι της Μονής Ιβήρων.

Στη Μητρόπολη της Χώρας
Βρεθήκαμε στη Μητρόπολη της Σαμοθράκης, στην Κοίμηση της Θεοτόκου στη Χώρα και είχαμε τη χαρά να ακούσουμε τον σεβαστό πατέρα και εφημέριο της εκκλησίας, πατέρα Ματθαίο.

«Η Σαμοθράκη είναι ένα ιστορικό νησί, έχουμε την τιμή και την ευλογία να είναι το πρώτο ευρωπαϊκό έδαφος που πάτησε ο Απόστολος Παύλος, ερχόμενος από την Τρωάδα και πορευόμενος προς Φιλίππους κατά τη β περιοδεία του το 50 μ.Χ. Ηρθε λοιπόν στη Σαμοθράκη, διανυκτέρευσε μία νύχτα και την άλλη μέρα πήγε στη Νεάπολη, τη σημερινή Καβάλα. Υπάρχει το κάθισμα του Αποστόλου Παύλου, το σημείο όπου αποβιβάστηκε, και εφέτος εγκαινιάσαμε ένα στασίδι, ένα κυκλικό κτίσμα με τέσσερις ψηφιδωτές εικόνες.

Αλλα προσκυνήματα που μπορούμε να δούμε εδώ στη Σαμοθράκη, είναι η Παναγία η Κρεμνιώτισσα, με τη θαυματουργή εικόνα της να φυλάσσεται εδώ στη Χώρα.

Η επανάσταση εδώ τον Αύγουστο του 1821 πνίγηκε στο αίμα, και είμαστε η τρίτη περιοχή της Ελλάδας μετά το Σούλι και τα Ψαρά σε ολοκαύτωμα. Εδώ τιμούμε και τους Πέντε Νεομάρτυρες και αξίζει να μάθετε την ιστορία τους».

Στον χορό των καταρρακτών...

Το κελάρυσμα του νερού αφοπλιστικό για την απόλυτη χαλάρωση και μια απίστευτη πανσπερμία από πλατάνια, το καθένα με το δικό του σχήμα, τη δική του μοναδική παρουσία...

Πηγαίνοντας για την απέραντη παραλία των Κήπων και στο ύψος που βρίσκεται ο Πύργος του Φονιά συναντούμε και το ομώνυμο ποταμάκι του. Το μονοπάτι ξεκινάει από εδώ για την πρώτη «βάθρα», την πρώτη δηλαδή πισίνα και τον πρώτο καταρράκτη, και ύστερα από μισάωρη πορεία η δροσιά περισσεύει...

Νερό φυσικά υπάρχει και στο κατακαλόκαιρο, το κελάρυσμα του νερού αφοπλιστικό για την απόλυτη χαλάρωση και μία απίστευτη πανσπερμία από πλατάνια, το καθένα με το δικό του σχήμα, τη δικιά του μοναδική τρισδιάστατη παρουσία... Κουφάλες μικρές και μεγάλες, αναρριχητικά φυτά, εναγκαλισμοί με τεράστιους κορμούς κισσών, κροκάλες μικρές και γιγάντιες να δείχνουν τη δύναμη της φύσης και ο ενθουσιασμός κάποιου για τη φυσική ομορφιά σε συνδυασμό με τις απόψεις του περί παγκοσμιοποίησης, έδωσε τη γραφή επάνω στη γρανίτινη πέτρα: «Μόνη πατρίδα μας η γη...»

Η πρώτη βάθρα είναι φυσικά δημοφιλής, αν σκεφτούμε αυτούς που στατιστικά φτάνουν μέχρι εδώ, ο καταρράκτης δεκάμετρος σε μια τοξοειδή τσουλήθρα, το νερό φυσικά δροσερό και αρκετά βαθύ...

Η κλίση έχει μεγαλώσει τώρα αισθητά, το μονοπάτι πολύ στενό, γλιστράει πολύ και στο μεγαλύτερο μήκος του είναι κρεμαστό, που σημαίνει ένα παραπάτημα και η κατρακύλα θα έχει τραγικές συνέπειες...

Συμπέρασμα, λοιπόν, χρειάζονται αναρριχητικές ικανότητες, ορθολογισμός και ψυχραιμία, για να χαρείτε κάτι το ξεχωριστό και αφού σταματάτε εντελώς, βλέπετε κάτω τη χαράδρα, τους καταρράκτες και βέβαια τη θάλασσα βόρεια της Σαμοθράκης μέχρι πέρα εκεί στη ζώνη της Μεσημβρίας.

Ανάμεσα σε κουμαριές και άλλα φυτά που προσομοιάζουν με μικρούς κέδρους υπάρχουν αρκετά δύσκολα περάσματα που χρειάζονται καθαρή αναρρίχηση! Ξεχάστε λοιπόν τις κυρίες με υποδήματα περιπάτου και παιδάκια άπειρα, χρειάζονται άτομα με εμπειρία, να γνωρίζουν τι σημαίνει γερό πάτημα και πιάσιμο στον βράχο...

Βέβαια η μαγεία στη διπλή βάθρα, τη δεύτερη και τρίτη, με τους δύο καταρράκτες, το φυσικό υδρομασάζ, τα άπειρα τετραγωνικά μέτρα σκιάς και την αμμουδιά, είναι το απόλυτο κάμπινγκ στον παράδεισο!

Γνωρίσαμε καταπληκτικά παιδιά που ζουν εκεί τα καλοκαίρια, δεν λερώνουν, σέβονται το βουνίσιο περιβάλλον που τους φιλοξενεί και πραγματικά πολλοί μεσοαστοί θα έπρεπε να παραδειγματιστούν από αυτήν τη νεολαία...

Πώς θα πάτε
Από το αεροδρόμιο των Αθηνών, με Ολυμπιακές Αερογραμμές ή με την Aegean, προσγειώνεστε στην Αλεξανδρούπολη.

Τώρα το φεριμπότ σε δύο ώρες και κάτι σας περνάει στο νησί μας. Ομως, αν σας αρέσει η ναυτική περιπέτεια, τότε θυμηθείτε ότι το πλοίο ξεκινάει από το λιμάνι του Λαυρίου, για να περάσει διαδοχικά από Ψαρά, Αγιο Ευστράτιο και Λήμνο και να φτάσετε στη Σαμοθράκη έπειτα από ταξίδι 13 ωρών.

Φυσικά και δεν θα ξεχάσετε τη δυνατότητα μετάβασης στην Αλεξανδρούπολη που δίνουν τα υπεραστικά λεωφορεία του ΚΤΕΛ, καθώς και τα τρένα του ΟΣΕ.

ΕΙΚΟΝΕΣ